Waarom is de weg naar interoperabiliteit in de zorg zo lang?

Het gaat goed met de uitwisseling van medische gegevens. Steeds meer ziekenhuizen breken hun systemen open, zodat data kan worden gedeeld met andere systemen en andere zorginstellingen. Tegelijkertijd roepen patiënten, zorgprofessionals en politici om betere interoperabiliteit in het overkoepelende gezondheidssysteem. Want hoe meer informatie de verschillende zorgverleners hebben, hoe proactiever en beter de gezondheidszorg wordt. Wat staat die interoperabiliteit in de zorg in de weg? Ik deel de belangrijkste obstakels in dit blog.

Met de uitwisseling van medische gegevens van patiënten tussen zorgaanbieders onderling gaat het nog steeds niet lekker, zo bleek uit de jaarlijkse althea-monitor. Vooral medisch specialisten geven aan behoefte te hebben aan elektronische patiëntendossiers die de informatie volgens dezelfde standaarden kunnen uitwisselen. Patiënten willen op hun beurt de voorgeschreven medicatie en binnengekomen uitslagen van onderzoeken en laboratoriumbepalingen online kunnen bekijken. Én deze gegevens makkelijk met zich mee kunnen nemen van de ene zorgverlener naar de andere.

Om bovenstaande redenen heeft het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) als initiatiefnemer van het Informatieberaad zorg eind 2016 een ambitieuze doelstelling neergelegd. Op 1 januari 2020 moeten zorgverleners de gegevens die nodig zijn voor een goede zorg en behandeling van een patiënt digitaal, gestandaardiseerd, beveiligd en met toestemming van de patiënt overdragen aan andere betrokken zorgverleners. Een flinke verandering, die gezien het huidige tempo van de ontwikkelingen niet haalbaar is, zo blijkt uit een analyse van SmartHealth.

Er zijn verschillende argumenten te bedenken waarom we meer moeten inzetten op het verbeteren van de interoperabiliteit in de zorg. Ten eerste worden mensen steeds ouder, hebben ze vaker complexe aandoeningen en duurt het ziekteverloop langer. Hierdoor kan informatie over patiënten niet meer in één instelling blijven liggen. Ten tweede wil de moderne patiënt begrijpen wat er met hem gebeurt en waarom. Dit kan alleen wanneer de integratie van de primaire systemen ook andere databronnen meeneemt, zodat iedere patiënt en zorgverlener altijd op de hoogte zijn.

Om dit voor elkaar te krijgen, moet de digitale gegevensuitwisseling in de zorg sneller op gang komen. Veel zorginstellingen in Europa worstelen hiermee, en zo ook in Nederland. Over het algemeen zijn er drie obstakels die een betere interoperabiliteit in de zorg in de weg staan. Ik licht ze hieronder kort toe.

Een belangrijk obstakel in de weg naar interoperabiliteit in de zorg is dat in het huidige beleid van het ministerie van VWS geen wettelijke dwang als middel is opgenomen om zorgaanbieders beter te laten communiceren. Het ministerie vertrouwt op het poldermodel om de verschillende partijen mee te krijgen. Dit polderen met alle artsenkoepels en andere stakeholders in het Informatieberaad gaat te langzaam.

Een tweede obstakel wordt gevormd doordat de rekening van het Landelijk Schakelpunt en MedMij voor een groot deel bij zorgverzekeraars terechtkomt. Zij krijgen hiervoor subsidie, andere ontwikkelaars krijgen dit niet. Het is daarom belangrijk dat MedMij ook zonder het LSP kan werken, zodat patiënten hun eigen persoonlijke gezondheids-apps direct op de systemen van hun huisarts of ziekenhuis kunnen aansluiten, ook wanneer ze geen toestemming hebben gegeven voor het delen van hun gegevens via het LSP.

Een derde obstakel is dat er veel nieuwe mensen in de Tweede Kamer bezig zijn met het thema digitale gegevensuitwisseling. Het gaat hierbij niet alleen om wisselende ministers, maar ook om nieuwe zorgwoordvoerders van de verschillende fracties. Bij hen ontbreekt de kennis over de stand van zaken in de zorg, waardoor het debat steeds weer van voren af aan begint.

Daarnaast lijkt het idee te leven dat een betere informatie-uitwisseling tussen zorgprofessionals voor een belangrijk deel gerealiseerd kan worden met een wettelijke plicht tot digitale uitwisseling van medische gegevens. Maar dat is simpelweg niet voldoende. De enorme hoeveelheid aan systemen, datastromen, partners en soorten informatie moeten wel technisch goed gekoppeld kunnen worden om chaos te voorkomen.

Om systemen en datastromen te kunnen koppelen, hebben zorginstellingen een oplossing nodig die al deze elementen op een efficiënte en overzichtelijke manier verbindt. Hiervoor is een dataplatform nodig. Een platform waarmee je de datastromen samenbrengt en alle berichten omzet in dezelfde gestandaardiseerde taal. Zodra alles naar deze taal is omgezet, kunnen de gegevens worden geïntegreerd, gecombineerd en geanalyseerd.

Door het overwinnen van bovenstaande obstakels leggen we naar mijn mening een goede basis voor een betere interoperabiliteit in de zorg. Maar met die basis zijn we er nog niet. Als we de gezondheidszorg op de lange termijn willen verbeteren, moeten we ook van perspectief veranderen. Dit betekent dat we patiëntgegevens niet langer vanuit het oogpunt van de zorgaanbieder bekijken, maar vanuit het oogpunt van de patiënten. En over die verandering van perspectief moeten we niet alleen praten, we moeten actie ondernemen en doorpakken!

Echte interoperabiliteit in de zorg: het kan dus! De kennis en technologieën zijn er en ook met de mindset van bestuurders gaat het de goede kant op. Wil je meer weten over interoperabiliteit in de zorg van de toekomst? Download dan gratis onderstaand e-book.
 
De route naar een moderne zorgorganisatie E-book voor bestuurders in de zorg